Prawda jest taka, że każdego, kto ma działkę lub kawałek ogrodu przy domu, kuszą własne uprawy. Jeśli nie lubisz corocznego siania, pielenia i sadzenia, zastanów się nad uprawą drzewek owocowych. W tym artykule znajdziesz wszystko to, co musisz wiedzieć o sadzeniu i pielęgnacji drzewek owocowych przed założeniem własnego minisadu.
Zacząć trzeba od tego, że tzw. rośliny sadownicze to niezwykle różnorodna grupa, w której znajdują się nie tylko drzewa owocowe, ale też mniejsze krzewy i całkiem małe krzewinki. Skupmy się jednak na jednej z podgrup. Najpopularniejsze i najchętniej uprawiane w naszej szerokości geograficznej drzewka owocowe to:
Różni je nie tylko wielkość, ale też wymagania glebowe, sposób pielęgnacji czy terminy kwitnienia i owocowania. Łączy je za to fakt, że wszystkie są w stanie obdarować nas pełnymi witamin i składników mineralnych, smacznymi owocami. O ile o nie odpowiednio zadbamy. Nic nie cieszy tak, jak pierwsze owoce z własnego sadu! Właśnie dlatego drzewa owocowe są tak bardzo popularne wśród początkujących ogrodników.
Wybór drzewek owocowych wcale nie jest łatwy. Powinniśmy kierować się nie tylko naszymi preferencjami smakowymi, ale też wymaganiami rośliny np. co do gleby czy stanowiska. Dopasujmy drzewko do tego, jakie warunki mamy w swoim ogrodzie – to klucz do sukcesu.
Oczywiście każde drzewo owocowe ma wiele odmian, a każda z nich nieco inne wymagania. Warto zajrzeć więc do Encyklopedii Drzew Owocowych, aby wybrać odmiany, które będą dla nas odpowiednie. Pomocna może być też porada, której najprędzej zasięgniemy u specjalistów z branży np. w sklepach ogrodniczych.
Chcesz uprawiać drzewka owocowe? To nic trudnego. Musisz zacząć jednak od właściwego rozplanowania roślin w ogrodzie. Warto poznać i zapamiętać kilka prostych zasad.
Większość drzew owocowych (a nawet możemy się pokusić o stwierdzenie, że wszystkie) potrzebują słońca, żeby rosnąć. Wybierajmy więc wyłącznie te miejsca w ogrodzie, w których jest odpowiednie nasłonecznienie, żeby osiągnąć optymalną wielkość i wybarwienie owoców. Unikajmy miejsc w zagłębieniach, bo mogą występować tam tzw. zastoiska mrozowe (masy zimnego powietrza osadzające się w niżej położonym terenie). Poza tym ważna jest też gleba. Tu jednak nie ma standardu – nie istnieje idealna gleba dla wszystkich drzewek, bo każdy gatunek ma swoje wymagania.
Jak sadzić czereśnie? Jak sadzić jabłonie? Jak sadzić grusze? Nie ma sensu rozróżniać tego na każdy rodzaj, bo zasady są takie same w większości przypadków. Jak więc sadzić drzewka owocowe? Oto instrukcja krok po kroku.
Na godzinę przed sadzeniem umieszczamy drzewko owocowe w wiadrze z wodą, aby jego system korzeniowy zmiękł i łatwiej mieścił się w przygotowanym dołku.
Wykopujemy dołek średnicy mniej więcej 60 cm i głębokości 50 cm (choć to zależy od wielkości sadzonki). Jeśli mamy mało urodzajną ziemię, wykopmy głębszy dołek, a na jego dno dodajmy próchnicę w postaci kompostu lub żyzną glebę ogrodniczą. Dno dołka musi być spulchnione, aby sadzonka miała odpowiednie warunki.
Ważne! Nie wolno sypać obornika ani nawozów bezpośrednio do przygotowanego pod drzewo owocowe dołka, ponieważ grozi to poparzeniem jego systemu korzeniowego.
Przed wsadzeniem drzewa do przygotowanego dołka robimy przegląd korzeni, odcinając te połamane lub uszkodzone. Warto też je rozplątać, aby po włożeniu do dołka nie kierowały się ku górze. Tak przygotowane drzewko owocowe wsadzamy do dołka w taki sposób, aby znajdowało się kilka cm niżej, niż rosło w doniczce. Roślina musi być posadzona pionowo.
Dołek zasypujemy najpierw najbardziej urodzajną ziemią, a następnie tą z dalszych warstw. Delikatnie potrząsamy drzewkiem, aby rozprowadzić ziemię pomiędzy korzeniami. Udeptujemy i tworzymy „misę” o wyniesionych do góry bokach wokół drzewka, dzięki czemu woda nie będzie spływała na boki.
Od razu po posadzeniu drzewko owocowe wymaga podlania. Jak dużo wody potrzebuje? Nawet do 10 litrów. Ważne jest, żebyśmy od posadzenia przez kilka tygodni podlewali sadzonkę bardzo obficie minimum raz w tygodniu.
Młode drzewka owocowe często nie są w stanie samodzielnie utrzymać się w pionie. Aby uniknąć ich złamania np. w wietrzne dni, warto zapewnić im oparcie. Możemy wykorzystać do tego specjalne podpórki lub stworzyć podparcie dla drzewek, wykorzystując drewno budowlane dostępne w tartaku np. mniejsze kantówki, łaty lub listwy. Wystarczy wbić cztery długie kawałki drewna wokół drzewka i opleść je np. sznurkiem, aby w przypadku wiatru cienki pień młodego drzewa miał o co się oprzeć.
Sadząc drzewka owocowe, warto pamiętać o tzw. dobrym sąsiedztwie. Chodzi o sadzenie roślin tak, aby „czuły się” dobrze w swoim towarzystwie i miały podobne wymagania, a do tego nie zakłócały sobie wzajemnego wzrostu np. poprzez przenoszone choroby. Nie wolno sadzić drzewek owocowych chaotycznie!
Gatunki, które mogą rosnąć obok siebie to:
Oczywiście wskazane jest też sadzenie obok siebie drzew tego samego gatunku, ale innych odmian, aby mogły się wzajemnie zapylać. To sposób na stały i duży plon.
Niekorzystne sąsiedztwo to:
Przy okazji dobierania towarzystwa dla swoich drzewek owocowych i ich rozplanowania w ogrodzie, warto pomyśleć nad odległościami. Jak gęsto sadzić krzewy i drzewa owocowe? To jedno z najczęściej zadawanych pytań. Ogólnie przyjmuje się, że:
Duże znaczenie dla późniejszego wzrostu i zdrowia drzewek ma też okres ich sadzenia. To, kiedy zdecydujemy się wsadzić sadzonkę do ziemi, może mieć wpływ na łatwość uprawy owoców. Wyróżnia się dwie szkoły – sadzenia wiosennego i jesiennego.
Sadzenie drzew owocowych jesienią jest z reguły korzystniejsze, bo rośliny szybciej aklimatyzują się i przechodzą w stan wegetacji, aby na wiosnę ruszyć pełną parą. W tym czasie nie ma też tak wiele wilgoci w glebie, więc ryzyko wystąpienia chorób jest mniejsze. Zaleca się, aby drzewka sadzić w październiku lub pierwszym tygodniu listopada – później ryzyko zmrożenia i uszkodzenia sadzonek jest zbyt duże.
Z kolei sadzenie drzewek owocowych wiosną sprawia, że mają więcej czasu na przygotowanie się do przezimowania. To opcja dobra przy gatunkach wrażliwych np. morelach, nektarynkach i brzoskwiniach. Wiosenne sadzenie wykonuje się w kwietniu i maju, choć przy sadzonkach z dobrze uformowaną bryłą korzeniową może to być nawet później.
Przy podejmowaniu decyzji o tym, kiedy sadzić krzewy i drzewa owocowe, warto pamiętać o kilku ważnych zasadach:
Drzewa i krzewy owocowe wymagają regularnego, corocznego cięcia. Nie chodzi tu wcale o ich wygląd, bo cięcie jest zabiegiem poprawiającym kondycję rośliny. Przycinanie drzew owocowych stymuluje rozwój pędów i zwiększa plony – im mocniejsze cięcie, tym intensywniejszy wzrost. Chodzi też o wycięcie wszystkich chorych, starych, porażonych przez szkodniki lub nadmiernie zacieniających gałęzi. Nieprzycinanie drzewek to błąd!
Wyróżniamy:
Kiedy przyciąć drzewka owocowe? O czym trzeba wiedzieć podczas ich przycinania? Jak obcinać drzewka owocowe, aby zrobić to dobrze i ich nie uszkodzić? To kolejne pytania, na które odpowiedź powinien znać każdy sadownik.
Standardem jest wykonywanie pierwszego cięcia na przełomie lutego i marca. Drugie wykonuje się latem, usuwając nadmiar pędów. Kolejność cięcia warto dopasować do wrażliwości danego gatunku na przymrozki – najpierw tniemy jabłonie, grusze i śliwy, potem delikatne brzoskwinie i nektarynki.
W przypadku wiśni, czereśni i moreli, gatunków podatnych na zakażenie bakteryjne kory, cięcie należy wykonywać tylko latem po zbiorze owoców!
Jak ciąć drzewa w przydomowym sadzie? Przede wszystkim odpowiednimi narzędziami: ostrymi, przeznaczonymi do gałęzi określonej grubości czy twardości – nożycowe poleca się do cięcia pędów, a kowadełkowe do suchych gałęzi. Podobnie jak w przypadku zabiegów chirurgicznych u ludzi, również w przypadku drzew owocowych przyrządy należy dezynfekować po każdym użyciu np. spirytusem.
Zasady cięcia drzewek ogrodowych mogą być inne dla każdego gatunku, więc warto zaznajomić się z wymaganiami określonego rodzaju przed przystąpieniem do zabiegu. Co do zasady pędów nie wolno przycinać przy samym pąku, bo rozwijający się z niego pęd będzie słabszy i podatny na uszkodzenia. Ważne jest też zabezpieczenie rany po cięciu – odpowiednim preparatem np. maścią ogrodniczą, która przyspiesza gojenie i zmniejsza ryzyko występowania chorób grzybowych oraz bakteryjnych.
Uwaga! Nieprawidłowe przycinanie drzewek owocowych może spowodować więcej szkód niż pożytku. Nieodpowiednio cięte rośliny gorzej owocują, są bardziej narażone na ataki szkodników czy choroby, a także mogą dziczeć.
Poza odpowiednim sadzeniem czy przycinaniem drzewek ważne są też regularne opryski. To najprostszy i najskuteczniejszy sposób zapobiegania chorobom i atakom szkodników, o ile wykonamy go w odpowiednim terminie. Zaleca się, aby opryski wykonywać wiosną, choć duże znaczenie ma tu pogoda i tempo rozwoju rośliny, które jest inne w zależności od gatunku. Najłatwiej przyjąć zasadę, że oprysk drzew owocowych powinniśmy wykonać w momencie, gdy są one najmniej odporne na infekcje i choroby – z reguły jest to moment tuż przed pojawieniem się pierwszych liści.
Czym pryskać drzewka owocowe?Środkami grzybobójczymi, a także preparatami owadobójczymi zapewniającymi ochronę przed mszycami, przędziorkami, mączlikami, skoczkami czy ochojnikami. Ich dobór jest uzależniony od rośliny i tego, w jaki sposób prowadzimy swoje gospodarstwo – tradycyjny czy ekologiczny. Do opryskiwania używa się komfortowych w użyciu opryskiwaczy ciśnieniowych.
Wpływ na zdrowie drzewek i wielkość plonów ma też nawożenie. To kolejny z zabiegów, które należy wykonywać regularnie, niezależnie od wielkości sadu. Jak to zrobić?
Nie należy nawozić drzewek owocowych jesienią ani zimą. Rośliny nie potrzebują wsparcia w okresach swojej wegetacji, ale w momencie, gdy szykują się do kwitnienia i owocowania. Nawet jeśli zdecydujemy się na ich sadzenie w innym terminie, nawóz stosujemy dopiero na wiosnę po pierwszych oznakach wzrostu, ale nie wcześniej niż 2 miesiące od posadzenia. W pierwszym roku stosujemy tylko połowę zalecanej dawki nawozu, a w pozostałych latach już pełną dawkę. Co ważne drzewka owocowe powinno nawozić się dwa razy w roku na przełomie maja i lipca.
Nawóz warto kupić odpowiednio wcześniej, w większej ilości i zostawić w zacienionym, suchym miejscu blisko sadu, aby mieć do niego łatwy dostęp. Do wygodnego ułożenia opakowań z nawozami można wykorzystać np. drewniane palety. Pozostaje jednak jeszcze jedno pytanie: jakiego nawozu używać?
Nie ma reguły. Wszystko zależy od tego, jakie drzewka owocowe zasadzimy, jakie są ich wymagania glebowe i jak zasobna w składniki odżywcze jest nasza gleba. Składniki, którymi możemy wzbogacać podłoże to: azot, potas, fosfor oraz magnes. Do stosowania w przypadku roślin sadowniczych polecane są:
Czy wiesz, że? W każdej stacji chemiczno-rolniczej możesz wykonać odpłatne badania gleby. Analizie zostaje poddane jej pH i zawartość mikroskładników, dzięki czemu dowiesz się, jaką masz ziemię i łatwiej zdecydujesz, jakie nawozy stosować.